Nhiều sức ép lên tăng trưởng kinh tế 2023

Có thể nói, năm 2022 là năm đẹp về Vĩ mô nhưng rất xấu về tiền tệ, sang năm 2023 vĩ mô bớt màu sáng nhưng mảng tiền tệ sẽ tích cực hơn.

Tăng trưởng quý 4 và cả năm 2023 sẽ chịu nhiều sức ép

Để điều hành chính sách, chính phủ thường có hai công cụ là chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa. Và để biết cần điều hành chính sách tiền tệ như thế nào, Chính phủ nào cũng phải dựa vào tăng trưởng kinh tế và ổn định lạm phát. Nếu muốn biết được cung tiền như thế nào chúng ta cần nhìn vào hai yếu tố đó.

Nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc khá nhiều vào biến động toàn cầu.  Trên toàn cầu, GDP từ năm 2019 -2021 của các tổ chức nghiên cứu trên thế giới cho thấy, tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ suy giảm mạnh vào năm 2022, duy trì trung bình ở mức 3% so với mức 5,7% của năm 2021. Năm 2021 là năm kinh tế toàn cầu tăng trưởng khá mạnh bởi các quốc gia phát triển họ có nền khá thấp của năm 2020 nhưng từ năm 2022 trở đi, sự tăng trưởng chậm lại thể hiện khá rõ. Và đến thời điểm này, mức tăng trưởng kinh tế chỉ ở khoảng 2-2,5%/ năm. Đây là mức tương đối thấp, thấp hơn trước thời điểm COVID-19 diễn ra.

Tăng trưởng kinh tế các quốc gia đã phát triển sự tăng trưởng chậm lại của kinh tế toàn cầu diễn ra ở các quốc gia đã phát triển, nơi mà họ đang phải tăng lãi suất tương đối mạnh mẽ để kiểm soát lạm phát. Nhưng ở những quốc gia đang phát triển hoặc mới nổi như Việt Nam, lạm phát lại không phải là mối nguy hại quá lớn nhưng vì vấn đề bảo vệ tỷ giá nên cũng bắt buộc phải tăng lãi suất. Sự tăng trưởng chậm lại và sự kéo theo tăng trưởng lãi suất của các quốc gia đã phát triển sẽ gây áp lực lên các quốc gia đang phát triển.

Tốc độ tăng trưởng bình quân trong 3 năm tới của nhóm đang phát triển và mới nổi sẽ chậm hơn rất nhiều so với trước khi COVID-19 diễn ra. Bối cảnh chung cho thấy bức tranh chung không tích cực về nền kinh tế toàn cầu.

Với Việt Nam, tăng trưởng kinh tế sẽ có con số kỷ lụ vào năm 2022 bởi chúng ta có nền thấp kỷ lục năm 2021. Nội tại chúng ta không phải tăng trưởng quá mạnh nhưng do con số cùng kì thấp điểm nên chúng ta có con số dự phóng quý 3 sẽ tăng trưởng trên 10%. Với nền tăng trưởng khá mạnh ở Quý 3/2022 đã kéo tăng trưởng của cả năm 2022 lên mức tăng khoảng 7,8%. Đây là mức cao so với thời điểm trước và trong khi diễn ra dịch COVID-19. Nên lưu ý, con số này dựa trên nền tăng trưởng khá tiêu cực của năm 2021. Sang năm 2023, nền tăng trưởng của năm 2022 khá cao nên cùng với việc tăng trưởng kinh tế chậm lại, tăng trưởng kinh tế năm 2023 sẽ còn khoảng 6,8%, thấp hơn mức trước khi COVID-19 diễn ra.

Như vậy có thể thấy, sau khi COVID-19 qua đi, nền kinh tế toàn cầu nói chung và nền kinh tế Việt Nam nói riêng vẫn phục hồi chậm hơn mức trước khi COVID-19 diễn ra.

Năm 2023, các tổ chức trong và ngoài nước đều dự phóng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam chậm lại khá rõ nét và có tổ chức dự phóng tăng trưởng của Việt Nam còn 6,3% trong năm 2023.

Tuy nhiên, đôi khi sự suy thoái kinh tế là tiền đề của sự bơm tiền và kích thích sự cung tiền cho nền kinh tế

Quý IV/2022 dự báo tăng trưởng kinh tế từ 3,5-5,4%, thấp hơn cùng kì các năm trước (ở mức gần 7%) và quý IV thường là quý đóng góp nhiều nhất trong GDP cả năm. Nhìn bối cảnh hiện tại, bước qua Quý 3 tăng trưởng mạnh, chúng ta quay lại thực tại tăng trưởng quý 4 và cả năm 2023 sẽ tiêu cực. Nếu bối cảnh kinh tế tăng trưởng chậm lại, nhu cầu kích thích nền kinh tế sẽ tăng nhưng vẫn phải phụ thuộc 2 yếu tố: đầu tiên là kiểm soát giá cả. Nếu kinh tế tăng trưởng chậm nhưng vì mục đích tăng trưởng kinh tế chúng ta bơm tiền vào sẽ có hai biến số tác động tiêu cực là lạm phát và tỷ giá.

Lạm phát được tính trên chỉ số giá tiêu dùng, tại Việt Nam từ đầu năm 2022 đến nay là 100-109, kéo CPI xuống xấp xỉ 3%. Một số quan điểm cho rằng lạm phát năm nay sẽ ở mức cao. Standard Chartered dự đoán lạm phát 2022 là 4,2% và năm 2023 là 5,5%.

Lạm phát Việt Nam sẽ ở mức an toàn

Theo tôi đánh giá, lạm phát của Việt Nam sẽ thấp hơn con số mục tiêu 4%, có thể ở mức 3,3%. Lý do giá xăng dầu của chúng ta giảm mạnh do giá thế giới giảm và chính sách giảm thuế đã làm mặt bằng chung chỉ số về giá vận tải từ 123 về 102, giảm 15%, đây là động lực kéo CPI của chúng ta xuống bớt áp lực hơn. Giá thịt heo mặc dù đã tăng nhanh nhưng cũng đã ngừng tăng, dự phóng từ nay tới cuối năm tăng 6%. Với chính sách như bây giờ giá dầu có thể xuống mức dưới 20 ngàn. Hai chỉ số khác là giáo dục và vật liệu xây dựng cũng ảnh hưởng không nhỏ tới lạm phát của Việt Nam.

Như vậy tăng trưởng kinh tế trước áp lực tăng trưởng chậm lại, lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát nên có nhiều động lực bơm tiền và kích thích nền kinh tế. Nhưng tại sao chúng ta không kích thích nền kinh tế? Lý do liên quan đến tỷ giá.

Trên thế giới, việc ảnh hưởng của giá dầu tăng và thiếu hụt chip khiến lạp phát từ 2% tăng lên tới 8%. Đây là mức lạm phát rất cao và để mức lạm phát về mức trung bình như trước đây trong 1-2 năm nữa họ bắt buộc phải tìm được nguyên nhân lạm phát nằm ở đâu. Có thể nói đó là yếu tố về cung và cầu. Trong giai đoạn COVID-19, các quốc gia đã bơm tiền quá mạnh kích thích nhu cầu chi tiêu thái quá và làm giá cả hàng hóa tăng nhanh. Tại Mỹ, là quốc gia đầu tiên tăng lãi suất, từ 0,25% đến cuối tháng 9 đã tới 3,25%. Đây là lãi suất mục tiêu của FED. Từ nay đến cuối năm, con số thống kê của các thành viên trong FED như Morgan Stanlay khảo sát kỳ vọng lãi suất FED Fun Rate sẽ ở mức 4,25%. Bên cạnh đó, một số tổ chức khác cũng kỳ vọng FED sẽ tăng lãi suất từ 1,25-1,5% nữa. Đây chính là yếu tố kích hoạt các yếu tố gây áp lực khá lớn lên tỷ giá các quốc gia khác.

Trước đây, toàn cầu kì vọng năm 2023 FED sẽ hạ lãi suất trở lại nhưng chỉ sau đợt công bố lạm phát vừa rồi cùng với đợt FED tăng lãi suất và phát biểu của ông Jerome Powell trong cuộc họp hội nghị mới thấy sự kì vọng về lãi suất đã lập tức thay đổi. Tức là bản thân thành viên FOMC cho rằng lãi suất vẫn phải tiếp tục tăng trong năm 2023. Như vậy, nếu lãi suất ở Mỹ tiếp tục tăng, để ổn định tỷ giá Việt Nam sẽ phải tiếp tục tăng lãi suất và lãu suất Red Fund Rate cuối năm 2023 sẽ phải tăng thêm 0,25-0,5% nữa. Có thể tới năm 2024 lãi suất của FED mới có thể giảm lại. Tức là chúng ta phải chứng kiến viễn cảnh tăng hoặc giữ lãi suất như hiện nay trong khoảng 1 năm nữa. nhưng mức tăng sẽ ở mức thấp 1,25-1,5% trong 2-3 lần tăng lãi suất nữa.

Tuy nhiên, vấn đề tăng lãi suất chỉ là bề nổi mà ít người quuan tâm tới việc bắt đầu từ tháng 5-6 các ngân hàng nhà bước bắt đầu thu hẹp bảng cân đối kế toán. Trong vòng 1 năm tới, bản thân FED đã giảm 2.000 tỷ USD trong bảng cân đối kế toán của họ đồng nghĩa hệ thống ngân hàng của Mỹ sẽ mất đi 2.000 tỷ USD. Điều này sẽ làm đồng đô la Mỹ biến động hơn nữa.